پای پرانتزی در کودکان معمولا به عنوان بخشی از روند رشد طبیعی نوزادان و کودکانی که تازه راه رفتن را شروع کرده‌اند، محسوب می‌شود و در طی زمان بدون نیاز به مداخلات پزشکی برطرف می‌شود اما در برخی از کودکان به خودی خود برطرف نمی‌شود و در سنین بالاتر ممکن است منجر به بروز مشکلاتی شود که نیاز به درمان و بررسی دارد. در ادامه‌ی این مقاله به بررسی علل، تشخیص و گزینه‌های درمان این ناهنجاری می‌پردازیم.
پای پرانتزی در کودکان
پای پرانتزی در کودکان به وضعیتی گفته می‌شود که زانوهای کودک به سمت بیرون خم می‌شود. کودکی که پای پرانتزی دارد وقتی که می‌ایستد و انگشت‌های پا به سمت جلو قرار دارد ممکن است مچ پاها یکدیگر را لمس کنند اما زانوها از یکدیگر فاصله‌ی زیادی خواهند داشت.
✅ بیشتر بخوانید: عفونت روده در کودکان
مراحل رشد پاها و زانوها در سنین مختلف کودک سالم
- پاهای پرانتزی معمولاُ از زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید تا 24 ماهگی مشاهده می‌شود.
- از 24 ماهگی تا 36 ماهگی به تدریج پاهای کودک از حالت پرانتزی خارج می‌شود و در یک راستا قرار می‌گیرد.
- در سن سه الی پنج سالگی پاهای کودک به صورت ضربه‌ای می‌شود (زانوها کمی به سمت داخل متمایل می‌شوند)
- کودکانی که پاهای طبیعی دارند در سن هفت الی هشت سالگی پاهایی کاملاُ صاف خواهند داشت و الگوی راه رفتن آنها طبیعی است.
چه زمانی والدین باید نگران پاهای پرانتزی در کودک باشند؟
اگر کودک شما پاهای پرانتزی به همراه یکی از علائم زیر را دارد، باید بررسی‌های بیشتر از لحاظ پزشکی انجام شود:
- پاهای پرانتزی که بعد از 2 سالگی بدتر می‌شود.
- ظاهر نامتقارن در حالت پرانتزی پاها
- لنگیدن هنگام راه رفتن
- احساس درد در زانو و یا لگن
- کوتاه بودن قد
- سابقه خانوادگی داشتن پاهای پرانتزی
- دیر راه رفتن
✅ بیشتر بخوانید: کمبود هورمون رشد در کودکان
علائم پاهای پرانتزی در کودکان
برخی از علائمی که در کودکان مبتلا به پاهای پرانتزی دیده می‌شود، عبارتند از:
- خم شدن زانوها به سمت بیرون
- انحنا مشابه در هر دو پا
- راه رفتن غیرطبیعی
- متمایل شدن انگشتان پا به سمت داخل
- زمین خوردن به صورت مکرر
علت ایجاد پاهای پرانتزی در کودکان
همان طور که اشاره شد پاهای پرانتزی در سال اول به عنوان بخشی از فرآیند رشد طبیعی کودک در نظر گرفته می‌شود که علت آن ناشناخته است. در ادامه به بریخ از این علل دیگر اشاره خواهیم داشت.
- تعدادی از کودکان با پاهای پرانتزی به دنیا می‌آیند که علت آن تنگ شدن فضای رحم به دلیل رشد کودک است که می‌تواند باعث شود استخوان‌های پا کمی خمیده شوند. این مشکل نیز با بزرگ شدن کودک به تدریج برطرف می‌شود.
- در برخی موارد نیز ناهنجاری‌های استخوانی مانند بیماری بلونت می‌تواند باعث پرانتزی شدن پاهای کودک شود. در بیماری بلونت، استخوان درشت نی در یک و یا هر دو پا رشد غیرطبیعی دارد و این موضوع منجر به ایجاد انحنا در زیر زانو می‌شود. برخلاف پاهای پرانتزی، بیماری بلونت با گذشت زمان به تدریج بدتر می‌شود.
- اختلالات متابولیک مانند راشیتیسم هم می‌توانند باعث ایجاد پاهای پرانتزی در کودکان شود. راشیتیسم زمانی به وجود می‌آید که ویتامین D به میزان کافی در رژیم غذایی کودک وجود نداشته باشد. کمبود ویتامین D باعث می‌شود استخوان‌ها ضعیف شده و به سمت داخل خمیده شوند.
تشخیص پاهای پرانتزی در کودکان
زمانی که کودک به صورت صاف بایستد و انگشتان پاها به سمت جلو باشد می‌توان پاهای پرانتزی را تشخیص داد. پزشک متخصص با یک معاینه‌ی فیزیکی به بررسی موقعیت زانوها، مچ پا و حالت ایستادن کودک می‌پردازد. ارزیابی‌هایی نیز در هنگام راه رفتن، خم شدن و چرخیدن پاها انجام خواهد شد. با اندازه گیری فاصله بین زانوهای کودک در حالت ایستاده می‌تواند شدت بیماری را تعیین کرد.
در اغلب موارد نیازی به تصویربرداری با اشعه ایکس وجود ندارد اما اگر علائم و نشانه‌هایی از وجود سایر اختلالات وجود داشته باشد (مانند لنگیدن و یا خمیدگی نامتقارن) ممکن است پزشک یک تصویربرداری با اشعه ایکس را تجویز نماید.
درمان پاهای پرانتزی در کودکان
درمان پای پرانتزی در کودکان دارای روش های متعددی است که بسته به وضعیت کودک و صلاحدید پزشک، انتخاب می‌گردد.
ارزیابی و معاینه‌های منظم
در اغلب موارد نیازی به درمان پاهای پرانتزی در کودکان نیست و توصیه می‌شود تنها ارزیابی‌های منظم صورت بگیرد تا اطمینان حاصل شود پاهای کودک به مرور از حالت پرانتزی به حالت طبیعی تغییر پیدا می نماید.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
در صورتی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند راشیتیسم و یا بیماری بلونت منجر به ایجاد پاهای پرانتز یدر کودک شده باشد توصیه می‌شود ابتدا این بیماری‌ها تحت درمان قرار بگیرند. در اغلب موارد با درمان بیماری‌های زمینه‌ای مشکل پاهای پرانتزی نیز بهبود می‌یابد.
بریس یا جراحی
در صورتی که پس از دو سالگی انحنای پاهای کودک به تدریج بدتر شود با توجه موارد زیر ممکن است درمان جراحی یا استفاده از بریس توصیه شود:
- سن کودک
- وضعیت سلامت کلی
- بیماری‌های زمینه‌ای
- علت اصلی بیماری
- تحمل کودک برای مصرف دارو و یا سایر روش‌های درمان
- احتمال بدتر شدن بیماری و یا اختلال در روند رشد کودک
بریس: بریس وسیله‌ای است که روی پاها نصب می‌شود و به تدریج باعث می‌شود پاها در وضعیت صاف قرار بگیرند.
جراحی: جراحی استئوتومی در قسمت بالای استخوان ساق پا باعث می‌شود تراز در قسمت‌های تحتانی ایجاد شود. روش جراحی فقط در مواردی که شدت بیماری شدید باشد توصیه می‌شود.